NJEGOŠEVU KAPELU NEĆEMO ZAJEDNO OBNAVLJATI

Pitanje obnove Njegoševe kapele nije ni arhitektonsko, ni kulturološko, a najmanje je političko pitanje. Ono je pitanje zaveta. A zavet, po prirodi stvari, nije stvar dogovora, pregovora, konsenzusa i „inkluzivnosti“. Zavet je stvar vernosti. Zato je duboko problematična, a u suštini i opasna, ideja koja se sve češće podmeće javnosti – da Njegoševu kapelu treba da „grade svi u Crnoj Gori“. Pod tim „svi“, neki novi tumači stvarnosti podrazumevaju i one koji su Njegoša decenijama ponižavali, i one koji su mu zavet gazili, i one koji su se radovali rušenju kapele, i one koji su se klanjali Meštrovićevom mauzoleju kao simbolu obezglavljenog Lovćena.

Kada je rušena Njegoševa kapela, nije rušen „objekat“. Rušen je smisao. Rušena je veza između Svetog Petra Cetinjskog i njegovog najvećeg duhovnog čeda. Rušen je kontinuitet Crne Gore kao pravoslavne, srpske, svetosavske zemlje. Rušena je ona vertikala koja je Crnu Goru držala uspravnom i u vremenima turskog ropstva, i u vremenima austrijske okupacije, i u vremenima komunističke strahovlade. Zato danas nije moguće, niti je časno, praviti moralnu simetriju između onih koji su kapelu nosili u srcu i onih koji su je gledali kao smetnju.

Alo

 

Posebno je lukava teza da je Njegoš „iznad srpstva“, „iznad vjere“, „iznad identiteta“, te da zato svi imaju jednako pravo na njegov zavjet. Ta teza nije nova – ona je samo sofisticiranija verzija stare komunističke laži. Zbog toga postoje stvari koje se ne grade dogovorom, djela koja se ne rađaju iz kompromisa i zavjeti koji ne pripadaju svima, nego samo onima koji su im ostali vjerni. Njegoševa kapela je upravo to – zavjet. Niti je simbol, niti kulturna baština, a najmanje arhitektonsko pitanje, nego sveti amanet koji je jedan vladika ostavio pred Bogom, svom narodu i vječnosti. Petar Drugi nije bio apstraktni humanista, niti nekakva predmoderna verzija građanskog kosmopolite. On je bio vladika Srpske pravoslavne crkve, duhovni nasljednik Svetog Petra Cetinjskog, srpski pjesnik i vladar koji je svoju državu i svoj narod razumio kroz prizmu pravoslavne vjere i kosovskog zavjeta. Zato svaki pokušaj da se taj zavjet „podijeli“, „inkluzivno protumači“ ili pretvori u opštenarodni projekat bez jasnog duhovnog temelja, nije ništa drugo do ponovno skrnavljenje Lovćena, samo ovoga puta u bijelim rukavicama.

Kada je Njegoševa kapela rušena, nije rušena u ime „svih“. Rušena je u ime jedne ideologije koja je mrzjela Boga, narod i njegovo pamćenje. Rušena je uz aplauze onih koji su vjerovali da će, uklanjanjem krsta sa Lovćena, ukloniti i samu dušu Crne Gore. I tada – kao i sada – postojala je jasna linija razdvajanja. Na jednoj strani bili su oni koji su ćutke nosili bol, ali nisu odstupili od vjere. Na drugoj oni koji su tapšali, pisali o „oslobođenju od mitova“, slavili mauzolej kao trijumf nad „mračnim prošlostima“.

Ceo tekst možete pročitati KLIKOM OVDE

PROČITAJTE KLIKOM OVDE NAJVAŽNIJE AKTUELNE VESTI