Amerika ne želi da ode iz Iraka

Irak, zemlja zahvaćena kleštima vehabijske Saudijske Arabije i šiitskog Irana, nakon američke agresije 2003. i svrgavanja Sadama Huseina je postao područje trajnih sukoba u kojima lokalni i globalni akteri imaju svoje različite strateške ciljevima, koji su se ponekad podudarali, ali su se mnogo češće našli u međusobnom protivrečju.

Sjedinjene Države, kada su u zemlji pokrenule operaciju „Iračka sloboda“, ukinule su ravnotežu koju je jamčio režim Sadama Huseina, čiji je Irak služio i kao „tampon država” između Saudijske Arabije i Irana, što je za SAD i Izrael, što nikada ne smemo da izgubimo iz vida, značilo da su naglim izlaskom na iranske granice stvorili izravnu pretnju Islamskoj Republici, što je bilo moguće i zahvaljujući heterogenom sastavu iračkog stanovništva, većinom šiitskog, ali i koje je karakterizirao arapski nacionalizam.

Ipak, socijalni i verski sastav Iraka se prirodno očitavao u vladi zemlje, a tu je Teheran kroz diplomatske aktivnosti generala Kasema Sulejmanija učinio ogroman posao. U međuvremenu se iranski uticaj u Iraku, zbog verske i kulturne srodnosti, ne samo, povećavao, već je Bagdad postao raskršće strateških interesa u kojem je Teherana gradio vlastitu sferu uticaja. Južna sunitska osovina, koja bi ugušila Iran držeći ga dalje od Sredozemlja i pristupa Evropi i njenim tržištima, razbijena je “šiitskim polumesecom” koji iz Irana do Libana ide preko Iraka i Sirije.

U ovom scenariju, Sjedinjene Države su morale da se suprotstave, nakon što su smirile ambicije Rijada, prisutnost Teherana u zemlji koja nikada nije bila kristalni saveznik i u kojoj antiamerički osećaji nikada nisu utihnuli tokom godina. Nedavni događaji, posebno glasanje iračkog parlamenta koji je velikom većinom glasao za predlog kojim se traži povlačenje američkih trupa, još jednom pokazuju kako čak i oni šiiti koji nisu u sukobu s Teheranom nevoljko trpe američku vojnu prisutnost.

Američka okupacija, ali i trenutna nametnuta proiranska šiitska milicija koja deluje gotovo slobodno u zemlji, čine Irak državom ograničenog suvereniteta, gotovo “nečijom zemljom” u kojoj se spoljni akteri ne samo aktivno suprotstavljaju jedni drugima – nedavni događaji govore sami za sebe – ali snažno utiču na vladinu politiku.

Iran, na primer, ima tako značajnu težinu u vladi da je uspeo da integriše neke milicije, poput Asa’iba Ahl al-Haqa, dela Popularnih mobilizacijskih snaga, u sigurnosni aparat Zemlja i njihov vođa Qais al-Khazali deo je iračkog parlamenta.

Napad na američku ambasadu, verovatno orkestriran od strane generala Kasem Soleimanija, a zatim eliminisan vazdušnim napadom koji je u sredu 8. januara pokrenuo raketnu represaliju, dobro predstavlja klimu koja vlada u Iraku: među pobunjenim gomilama okupljene, čak i uniforme šiitskih sigurnosnih snaga, koje imaju gotovo potpunu slobodu delovanja u zemlji.

S druge strane, Sjedinjene Države, koje imaju oko 13 vojnih baza i više od 5000 ljudi u Iraku , što ga čini jednom od najbrojnijih na Bliskom istoku, koristi Irak kao vazalnu državu koja preti i ozbiljnim ekonomskim posledicama u slučaju vlada odlučuje službeno zatražiti povlačenje američkih trupa.

Prema Haartezu , Sjedinjene Države zapretile su, osim zahteva za plaćanjem rada koji je obavljen u obnovi i primeni baza, pravi embargo, pa čak i pomorska i vazdušna blokada. Irački predsednik Barham Salih u stvari je izvestio da mu je američka ambasada u Bagdadu dala nacrt zakonodavne odredbe u kojem će, pored sankcija, koje su, kako su to takođe rekle američke vlasti, one u Iranu učiniti bledih, postoje i linije odmazde. To će zamrznuti sve američke aktivnosti u Iraku, okončati saradnju između američkih i iračkih kompanija i očito također zatvoriti vazdušni prostori pomorska blokada. Pravi ucenjivanje diktirano ogromnim troškovima koje su Sjedinjene Države pretrpele u godinama sukoba i obnove zemlje.

Vojna problematika ostrvske kontrole, kao i ona koja se odnosi na kontrolu nafte, potpuno je sporedna: Sjedinjene Države imaju nekoliko baza, čak i mnogo važnije, u svim zemljama regije, od Katara do prolaska Saudijske Arabije za UAE i Kuvajt, a budući da su postali samodostatni u energetici, a također i izvoznici, oni nemaju stratešku potrebu za nadziranjem resursa drugih, već osiguravaju da pomorski komunikacijski putevi kroz koje prolaze ostaju otvoreni (Hormuz , Bab el-Mandeb, Malacca itd.).