Balet „Žizela”je klasična priča o nesrećnoj ljubavi. Međutim, način na koji ovaj balet vide Dada i njen ansambl iz Johanesburga, predstavlja veliko iznenađenje za publiku. Masilo je na pozorišnim scenama Africi, Evropi i Americi, postala poznata po pretvaranju klasičnih baleta u nove, hrabre produkcije koje kombinuju zapadna iskustva klasične i savremene igre, sa afričkim plesovima. Tokom svoje karijere, koju je započela nakon školovanja u Johanesburgu i Briselu, Masilo je dosledno dekonstruisala balete "Labudovo jezero", “Karmen” ili "Romeo i Julija", postavljajući pitanje o vlasništvu nad baletskom zaostavštinom, i evropskim bajkama čiji su “protagonisti žrtve svoje polne pripadnosti i društvenog staleža, ako su uopšte ljudi”. U svojim postavkama, ona im oduzima rodoslove, klase, tradicionalne društvene temelje, pompu i okolnosti, vrativši se u srž priče o neuzvraćenoj ljubavi.

Iako je dijalog protagonista u „Žizeli“ ponekad težak za praćenje, pokreti su zaista bili smeli i odvažni, potpuno sa svrhom, eksplozivni i zabavni za gledanje. U telefonskom intervjuu sa Dadom pitali smo je kako bira naslove i šta ju je privuklo kod "Žizele"?

Dada Masilo: Ja posedujem osnovno znanje iz baleta, ali i dobro poznajem evropsku savremenu igru. Nisam postala balerina, jer baleta jednostavno nije bilo u Johanesburgu kada sam bila mala, ali da je bilo prilike, i da sam možda imala baletsku konstituciju i predispozicije, svakako bi moja želja bila da igram u velikim klasičnim produkcijama. To mi se dopada.

Ipak pronašli ste klasičnu i u savremenoj igri?

Dada Masilo: U savremenoj igri, imate mnogo više slobode u smislu naracije. Prosto možete nešto što je staro da učinite jačim i aktuelnijim, da drugačije obojite karaktere, jer su likovi veoma važni za dobru priču. To je zaista moja početna tačka – da otkrivam kakvi su zaista ti ljudi iz bajki, da ih uvedem u ovo vreme i učinim ih snažnijim. Ja na sceni igram Žizelu, i ona jeste zaljubljena. Moj Albert je mangup, i neko ko je sposoban da prevari. Žizela ostaje posramljena, ne samo pred sobom, nego i pred celim selom. Ali, ne brinite, moja Žizela se ipak poslednja, najsladje smeje.

Bavite se osetljivim temama, poput rase i ugnjetavanja, homofobije i nasilja u porodici, između ostalog?

Dada Masilo: To su problemi kojima se trenutno moramo baviti u svetu, jer su nasilje u porodici, silovanje, homofobija, kao i razne polno prenosive bolesti veoma rasprostranjene u Južnoj Africi. Važno mi je da postavljam ovakva pitanja i pokrećem raspravu, jer se nadam se da svojom umetnošću mogu ohrabriti ljude. Posebno je važno govoriti o homoseksualnosti, jer ne smemo diskriminirati samo zato što nešto ne razumemo.

Kako se osećate kada vas uporede sa muškim koreografima koji pomeraju granice, odnosno kada vas stave u isti red sa Metjuom Burnom, Akramom Kanom, Borisom Ejfmanom ili Matsom Ekom? Svi ovi autori su se takođe bavili klasičnim baletom, svako na svoj, ali svakako hrabar način.

Dada Masilo: Uh! Osim što je ogromna čast kada se nađete u ovakvom društvu, ja zapravo do sada nisam shvatila da sam u njemu jedina žena! Svakako sam ponosna, ali i zabrinuta zato što nam je potrebno više ženskih glasova. Zaista mislim da je vreme da se žene više čuju.

Šta inače radi Dada, negde ste izjavili da ste prava lenjivica?

Dada Masilo: Da, jer uvek uživam u svakom trenutku odmora. Sa svojom trupom, provodim preko šest meseci godišnje na turnejama. Kada mi ostane malo vremena, obožavam da gledam različite kanale gde majstori kuhinje pripremaju jela. To je divan način da se odmorite od fizičkih i napora koje zahteva umetnička igra .

Da li kreirate u Johanesburgu?

U Johanesburgu u okviru Fabrike igre imam svoj studio, ali odnedavno mogu da radim i u Parizu. Volim taj grad. I danas, dok razgovaramo, ja sam sa svojom trupom u Francuskoj. Svakako, gde god da smo, moji igrači i ja ovaj posao radimo sa mnogo strasti i ljubavi. I bez obzira da li vam se delo dopada ili ne, da li razumete više ili manje, vi ćete tu strast osetiti u publici.

Dolazite u Beograd, da li je to prvi put? Kako će publika reagovati na obnaženu Žizelu, da li imate neka očekivanja ili tremu?

Dada Masilo: Čula sam divne stvari o Beogradskom festivalu igre! Zbog tog festivala vam mnogi gradovi zavide, a mnogi umetnici znaju koliko je važno prikazati rad u Beogradu. Tremu nemam, jer je publika uvek ista. Ako joj ponudite svoj maksimum, znaće to da ceni. Obnaženost je lepa, ako ima svoju svrhu, a umetnost je važna, kada imate nešto pametno da kažete. Radujem se što po prvi put nastupamo u tom delu Evrope, i što dolazimo na jedan izuzetan Festival. Biće to prilika da se upoznamo sa beogradskom publikom, ali i da pogledamo predstavu čuvenog izrealskog ansambla Batševa. Festivali su za nas umetnike mesto važnih susreta!

...Postavila sam za cilj stvaranje komada koji se ne odnosi na oproštaj, već na ljubav, prevaru, izdaju, bes i slomljeno srce. Nastojala sam se da kreiram novi rečnik pokreta i da poguram sebe u smislu pričanja priče. U tradicionalnom baletu postoji jasna naracija, ali su likovi prilično dvodimenzionalni. Naglasak je na koracima, a ne na jedinstvenoj psihologiji protagonista: Albert i Hilarion kao da žele da podrže žensku ulogu, dok se Žizelina scena ludila oslanja na rasčupanu kosu ... Htela sam da uronim dublje, i najvažnije, da kreiram vilise koje su zaista zle...

…I aimed to create a work that is not about forgiveness, but about love, deceit, betrayal, anger and heartbreak. I strove to create new movement vocabulary and to push myself in terms of story-telling. In the traditional ballet, there is a clear narrative, but the characters are rather two dimensional. The emphasis is on the steps, rather than on the unique psychologies of the protagonists: Albrecht and Hilarion seem just there to support the female lead, Giselle’s mad scene relies on messy hair… I wanted to go much deeper and most importantly, to create Willis that are really vicious…

Dada Masilo

Dada Masilo je rođena i odrasla u Johanesburgu. Formalnu obuku započinje sa 11 godina, u okviru organizacije Fabrika igre. Sa 19 godina postaje student Scenskih umetnosti u Briselu, gde je ostala dve godine. Nedugo po povratku u Južnu Afriku, 2008. godine dobija prestižnu Standard Bank nagradu za mlade umetnike, u kategoriji umetničke igre. Tri narudžbine Nacionalnog festivala umetnosti rezultirale su njenim komadima "Romeo i Julija" (2008), "Karmen" (2009) i "Labudovo jezero" (2010). Od 2012. godine, njeni radovi se prikazuju širom Evrope. Godine 2016., postavila je i izvodila svoje "Labudovo jezero" u Otavi, Montrealu, Hanoveru, Amherstu i Pitsburgu, završivši sa 6 nastupa u njujorškom Džojs teatru i nominacijom za Nagradu Besi. Iste godine, vratila se u Njujork kako bi predstavila komad "Proleće" u City Centru u sklopu manifestacije Fall for Dance, a šest meseci kasnije je prikazala svoj rad u Galeriji DC Moore. Svoju "Žizelu" je premijerno prikazala 2017. godine u Kući igre u Oslu. Od tada je ovaj Komad izveden na festivalu Kuopio (Finska), Univerzitetu u Johanesburgu, Nacionalnom festivalu umetnosti u Gremstounu, Festivalu Wits 969 u Johanesburgu, bečkom Impulstanz-u, nakon čega slede sezone u Ženevi, Rimu, Ferari, Ređo Emiliji... Krajem 2017, uradila je komad "Odupiranje vremenu", sa kojim se predstavila u San Francisku, Los Anđelesu, Parizu, Amsterdamu, Berlinu, Atini, Rimu, Njujorku, Pertu, Avinjonu i Beču; dok je sa "Labudovim jezerom" pojavila u Singapuru i širom Nemačke. Tokom 2018, "Žizela" je prikazana u Hanoveru, Njujorku (Džojs teatar), Los Anđelesu (Wallis-Annenberg)...Zajedno sa najboljim igračima Južne Afrike, odabranim na audicijama, Masilo nastupa u sopstvenim komadima. Stalni je umetnik Fabrike igre.

Dada Masilo was born and bred in Johannesburg. She began formal training at The Dance Factory at the age of 11. At the age of 19, she was accepted as a student at the Performing Arts Research and Training Studios in Brussels, where she remained for two years. She returned to South Africa and in 2008, was awarded the prestigious Standard Bank Young Artist Award for Dance. Three commissions from the National Arts Festival resulted in her “Romeo and Juliet” (2008), “Carmen” (2009) and “Swan Lake” (2010). Since 2012, her works have toured extensively throughout Europe. In 2016, she staged and performed her “Swan Lake” in Ottawa, Montreal, Hannover, Amherst and Pittsburgh, finishing with 6 performances at The Joyce Theater, New York. Subsequently, she was nominated for a Bessie award. Same year, she returned to New York to stage her “Spring” at City Center as part of Fall for Dance, and again 6 months later to create a work at the DC Moore Gallery. In 2017, she premiered her “Giselle” at Dansenshus, Oslo. Since then, it this work was presented at Kuopio (Finland), University of Johannesburg, National Arts Festival in Grahamstown, Johannesburg’s Wits 969 Festival, Impulstanz in Vienna, followed by seasons in Geneva, Rome, Ferrara, Reggio Emilia… End of 2017, she also created “Refuse the Hour”, following presentations in San Francisco, Los Angeles, Paris, Amsterdam, Berlin, Athens, Rome, New York, Perth, Avignon and Vienna; while touring “Swan Lake” in Singapore and across Germany. In 2018, “Giselle” was performed in Hanover, New York (Joyce Theater), Los Angeles (Wallis-Annenberg)…Masilo performs in her own works, together with some of South Africa’s finest dance artists, selected by audition. She is Artist in Residence at The Dance Factory.

Fabrika igre je organizacija osnovana 1992. godine u Johanesburgu, sa osnovnim ciljem uspostavljanja doma za umetničku igru. Godine 1994., organizacija se seli iz privremenog objekta u renovirani magacin autobusa, sa velikom baletskom salom i pozorištem od 220 mesta. Smešten u centru, prostor je dostupan igračima i publici iz grada i okolnih naselja. Između 1993. i 2001. godine, Fabrika igre je organizovala 9 godišnjih festivala umetničke igre za Arts Alive, projekat grada Johannesburga. Ovi festivali su bili platforma najšireg spektra igre: kvalitetni međunarodni gosti kao što su Donald Bird/The Group (Njujork), Rosas (Brisel), Skapino balet (Roterdam), profesionalne trupe iz cele Južne Afrike, tercijarni programi igre, grupe igrača iz zajednice, omladinske grupe – pokrivajući stilove od baleta do gumba, od fizičkog teatra do pantsula. Festivali su takođe ponudili obuku mladih pozorišnih tehničara, od kojih su mnogi sada u profesiji. Učešće odabranih omladinskih grupa sa periferije, otkrili su u Fabrici igre brojne mlade talente. Jedna od njih je bila i jedanaestogodišnja Dada Masilo, koja se pojavila sa omladinskom grupom iz Soveta. Na zahtev predvodnika ovih ansambala, pokrenut je program formalne obuke, koji je duže od decenije finansirala Ambasada Holandije. Ono što je počelo kao projekat koji se odvijao jednom nedeljno, razvilo se u intenzivan program od sedam dana u nedelji, gde je oko 60 ljudi mlađih od 18 godina prošlo obuku baleta i savremene igre i izvodilo dela najboljih koreografa Južne Afrike. Fabrika igre je takođe organizovala finansiranje formalnog obrazovanja u Nacionalnoj školi umetnosti i drugim ustanovama koje su nudile kvalitetnu akademsku nastavu. Nakon završetka studija u Briselu, Masilo se vratila u Fabriku igre, gde je postala rezidentni umetnik. Sa takvom pozicijom, imala je pristup studiju i pozorištu, i dobila tehničku i administrativnu podršku kako bi razvila svoju karijeru.

The Dance Factory is an organization established in 1992 in Johannesburg, with the primary aim of creating a home for dance. In 1994, it moved from temporary accommodation to a renovated bus repair warehouse, where it now has a large studio and a 220 seat theatre. Based in the city centre, it is accessible to dancers and audiences from town and township. Between 1993 and 2001, The Dance Factory coordinated 9 annual dance festivals for Arts Alive, a project of the City of Johannesburg. These festivals were a platform for a wide range of dance: quality international guests such as Donald Byrd/The Group (New York), Rosas (Brussels), Scapino Ballet (Rotterdam), professional dance companies from across South Africa, tertiary dance programs, community dance groups, youth groups – covering styles ranging from ballet to gumboot, from physical theatre to pantsula. The festivals also offered training to young theatre technicians, many of whom are now stalwarts within the profession. The participation of selected township youth groups brought to The Dance Factory, many highly talented young people. One of them was 11 year old Dada Masilo, with the Sowetobased youth group. At the request of group leaders, The Dance Factory instituted a program of formal training. For a good 10 years, this was primarily funded by the Netherlands Embassy. What began as a once a week project, developed into an intensive 7 days a week program, where up to 60 under 18 received training in ballet and contemporary dance and performed works by South Africa’s best choreographers. The Dance Factory also accessed funding for formal education at the National School of the Arts and other establishments which offered quality academic tuition. On leaving the Performing Arts Research and Training Studios in Brussels, Masilo returned to The Dance Factory, where she became Artist in Residence. As such, she had access to the studio and theatre and received technical and administrative support in order to develop her career.

Dok se zavesa podizala, sedeo sam skrštenih ruku, uveren da ću mrzeti ovu predstavu. Pa... nisam je mrzeo. Dopala mi se. Mnogo!

As the curtain went up, I sat with my arms crossed, knowing I’d hate it.Well … I didn’t hate it. I liked it. A lot!

Critical Dance

Masilo je skinula prašinu i stvorila sveže likove ubacivši novu kulturu, malo humora i oholosti... Tokom svoje karijere, ona je dosledno dekonstruisala klasične balete kao što su "Labudovo jezero" i "Romeo i Julija", a u tome je obnovila ideju o vlasništvu nad baletskom zaostavštinom - evropskim, heteronormativnim pričama sa protagonistima koji su žrtve svoje polne pripadnosti, ako su uopšte ljudi. Ona im je oduzela njihove rodoslove, klase, tradicionalne društvene temelje, pompu i okolnosti, vrativši se u bit priče o neuzvraćenoj ljubavi.

Masilohas blown the dust off, and created fresh characters by injecting a new culture, a bit of humor and some haughtiness… Throughout her career, she has consistently deconstructed classical ballets like “Swan Lake” and “Romeo and Juliet”, and in doing so refined the idea ownership of legacy ballets—European, heteronormative stories with protagonists who are victims of their gender, if human at all. She has stripped them of their genealogy, class, traditional social constructs, the pomp and circumstance, and gone back to the heart of the story: unrequited love.

Dance Magazine

Masilina "Žizela" bila je sve ono što čini pozorište! Bogata u metaforama, značenju i suštini...

Masilo’s “Giselle” was everything that makes theatre! Rich in metaphors, meaning and substance…

Talk of the Town

Žizela Dade Masilo/Dada Masilo’s Giselle

koreografija/choreography: Dada Masilo

muzika/music: Philip Miller

crteži/drawings: William Kentridge

asistent režije/directorial assistance: David April

dizajnsvetla/lighting design: Suzette le Sueur

kostimi/costumes: David Hutt of Donker Nag Helder Dag (Act 1), Songezo Mcilizeli & Nonofo Olekeng of Those Two Lifestyle (Act 2)

trajanje/duration: 75’

premijera/premiere: DansensHus, Oslo, 2017

Dada Masilo’s “Giselle” has been commissioned by The Joyce Theater's Stephen & Cathy Weinroth Fund for New Work, the Hopkins Center, Dartmouth College, Lyon Dance Biennale 2018, Sadler’s Wells.