SPC: Priština ugrožava Visoke Dečane

Radio Kontakt plus prenosi da je episkop raško-prizrenski Teodosije obavestio predstavnike Evropske unije, OEBS i KFOR da je kosovska vlada započela nezakonite radove na magistralnom putu Dečani-Plav u zaštićenoj zoni oko manastira Visoki Dečani.

U saopštenju Eparhije raško-prizrenske navodi se da je izgradnja ovakvih puteva u zaštićenim zonama najstrože zabranjena zakonom o Specijalnim zaštićenim zonama koje je usvojila Skupština Kosova i da kršenje ovoga zakona, pored upornog odbijanja registracije dečanske zemlje po odluci Ustavnog suda Kosova od pre dve godine, predstavlja još jedan flagrantan primer institucionalnog bezakonja koji se sprovodi od strane kosovskih institucija.

Navodi se da su zaštićenu zonu danas su takođe posetili i predstavnici OEBS monitoring tima i evidentirali štetu koja se nanosi radom bagera i uništavanjem prirodne sredine prostora koji, pored toga što je zaštićena zona pripada i Nacionalnom parku Prokletije.

"O putu Dečani-Plav razgovarano je više puta na sednicama Komisije za zaštićene zone koju čine najviši predstavnici EU kancelarije na Kosovu, Misije OEBS, kosovski ministri prostornog planiranja i kulture, kao i episkop raško-prizrenski", podsećaju iz Eparhije.

Navodi se da je inicijativa za izgradnju magistralnog puta blagovremeno zaustavljena 2014. godine kada je tadašnji kosovski premijer Hašim Tači otvorio početak radova na zaobilaznici koja ide oko zaštićene zone manastira.

Eparhija raško-prizrenska je saopštila da je redovno naglašavala da Crkva nije protiv gradnje puteva, ali da izgradnja magistralnog puta neposredno pored najznačajnijeg UNESKO spomenika svetske kulturne baštine na ovom prostoru predstavlja ne samo kršenje postojećeg zakona, već anticivilizacijski čin koji će naneti veliku štetu manastiru Visoki Dečani.

Navodi se da će put dovesti do povećanja saobraćaja, prolaska teških vozila, dodatnog zagađenja i buke koji će prostoru oko manastira kao jednoj od retko sačuvanih oaza mira i tišine naneti nepopravljivu štetu.

Podseća se da je zahvaljujući čvrstom međunarodnom stavu i spremnosti tadašnje kosovske vlade zaobilaznica započeta i svečano otvorena uz prisustvo gradonačelnika Dečana i Plava, ali radovi su ubrzo zaustavljeni, dok je inicijativu za gradnju puta pored manastira krajem prošle godine obnavio sadašnji kosovski premijer Ramuš Haradinaj.

Iz Eparhije raško-prizrenske navode da očigledno institucionalnog kontinuiteta na tom prostoru nema.

"Komisija za specijalne zone je već održala dva sastanka na kojima su prezentovane pravne analize timova EU kancelarije i misije OEBS koje stoje, kao uostalom i predstavnici zemalja Kvinte u Prištini, na čvrstom stavu da je gradnja ovog magistralnog puta protivzakonita i da nanosi štetu Kosovu. Ovaj stav je više puta ponovljen kosovskom premijeru od najviših međunarodnih predstavnika na Kosovu i Metohiji", piše u saopštenju.

Navodi se da je kosovsko Ministarstvo infrastrukture čak prvobitno prihvatilo ideju da se radi obilaznica ali je danas i ova odluka prekršena početkom intenzivnih radova na proširenju postojećeg makadama i uništavanjem vegetacije, istiuču u Eparhiji raško-prizrenskoj SPC.

Na samo 400 metara od manastira postavljena je tabla sa nazivom projekta iza koga stoji Ministarstvo infrastrukture Kosova. Po putu se mogu videti teške mašine i bageri koji ubrzano usecaju put u brdo menjajući sliku pejzaža koji je vekovima bio sačuvan.

"Treba pomenuti da Evropska unija finansira novi magistralni put između Peći i Crne Gore u višim deonicama Rugovske klisure (dovoljno udaljeno od Pećke Patrijaršije). Ovaj skupi projekat je u sklopu evropskog programa povezivanja prostora Zapadnog Balkana pa je neshvatljivo zašto vlada Kosova insistira na izgradnji drugog magistralnog puta samo 17 kilometara južnije i to neposredno pored manastira Visoki Dečani u direktnoj suprotnosti sa zakonom o specijalnim zaštićenim zonama oko najznačajnijih kulturno-istorijskih spomenika", stoji u saopštenju.

Eparhija ocenjuje da ovaj najnoviji potez kosovskih institucija duboko narušava bilo kakvo institucionalno poverenje i poštovanje u primenu postojećih zakona kao i odluka kosovskih sudova, koji očigledno ne važe na prostorima opštine Dečani. Istovremeno, ovim se de fakto blokira rad mešovite Komisije za zaštićene zone jer se radovi odvijaju protivno zakonu po pravnom tumačenju kancelarije EU i OEBS.

Navodi se da je manastir Visoki Dečani već 20 godina pod vojnom zaštitom zbog četiri oružana napada nakon 1999. godine i pokušaja terorističkog napada 2016. godine koji je izvela grupa naoružanih kosovskih islamista, koje je kosovska policija pustila na slobodu narednog dana sa uslovnom kaznom zbog nezakonitog posedovanja oružja.

Eparhija navodi da loša bezbednosna situacija, odsustvo vladavine prava i zakona, etnička diskriminacija i nepoštovanje sopstvenih zakona nanose štetu ne samo građanima opštine Dečani, već i svim građanima na Kosovu i Metohiji.

"Ukoliko se što pre ne prekine gradnja ove sporne saobraćajnice i ne popravi načinjena šteta načinjena uništavanjem vegetacije i terena, Eparhija Raško-prizrenska će morati da konstatuje da kosovski zakoni koji se tiču zaštite kulturne baštine više ne vrede jer ih ruši sama Vlada Kosova koja je izabrana da bi ih čuvala i primenjivala", konstatuju iz Eparhije raško-prizrenske SPC.