Zašto je EU osobi koja se bavila plagiranjem dala da proverava akademsku čast u Crnoj Gori?

I dok je Abagnejl varao samo dok je bio mlad da bi kasnije promenio stranu, Daliborka Uljarević je nastavila da se ovim poslovima bavi i dalje. Počev od propalog projekta časopisa “Izlaz”, preko plagiranja svog diplomskog rada i njegovog kasnijeg autoplagiranja, pa sve do krađe tuđih ideja i projekata, Uljarevićeva je uspela da za svoje poduhvate obezbedi ogromna sredstva brojnih donatora, u prvom redu Evropske unije.

Daliborka Uljarević, osnivačica i izvršna direktorka crnogorskog Centra za građansko obrazovanje (CGO), nevladine organizacije kojoj Delegacija Evropske unije u Podgorici godišnje dodeljuje stotine hiljada evra, između ostalog i za promovisanje akademske čestitosti i borbu protiv plagijata u Crnoj Gori, svoj put ka uspehu i evropskim visinama započela je upravo falsifikovanjem! Nakon što je sebi dozvolila da četvorogodišnji fakultet studira punih 10 godina i shvativši da su, u trenutku kada je najzad počela da sprema svoj diplomski rad, njene kolege sa studija iza sebe već imale petogodišnje radno iskustvo,Uljarevićeva je shvatila da se, umesto vrednog rada i učenja, u životu sve može lakše završiti snalažljivošću i korišćenjem prečica.

Ona tada dolazi na ideju da bi svoje dotadašnje angažovanje u civilnom sektoru mogla da iskoristi kako bi bez mnogo muke i truda napisala svoj diplomski rad i time stekla svoju fakultetsku diplomu. Za realizaciju tog nauma posebno su joj na ruku išle okolnosti da je godinu dana pre toga učestvovala u organiazciji Škole demokratije, gde je prikupila obilje brošura iz oblasti demokratije, ljudskih prava i tolerancije u društvu, što Uljarevićeva i bira kao temu svog diplomskog rada. Sticajem okolnosti, kao poseban dar s neba, došao joj je i rukopis za knjigu “Demokratija” koji joj je kao urednici i predstavniku izdavača na čitanje poverio profesor Radovan Radonjić odakle će, bez ikakvih skrupula, plagirati dobar deo svog završnog studentskog rada.

Prema analizi koju je, za potrebe istraživanja Antidota, uradio stručni tim sastavljen od eminentnih eksperata sa Beogradskog univerziteta, softver za detektovanje plagiranih naučnih sadržaja iThenticate pokazao je da Uljarevićkin diplomski rad iz 2004. godine, pod naslovom “Značaj i uloga tolerancije u društvu”, obiluje sadržajem koji je bez citata preuzet iz različitih izvora - posebno NVO brošura, literature dostupne na hrvatskom jeziku i rukopisa knjige “Demokratija” koja će biti objavljena nekoliko meseci nakon odbrane Uljarevićkinog diplomskog rada. Analiza softvera koja nije obuhvatila poklapanja sa literaturom na engleskom jeziku, pokazala je da je Uljarevićka samo iz izvora dostupnih na ex jugoslovenskim jezicima plagirala više od 30% sadržaja svog diplomskog rada.

Ovo otkriće utoliko je značajnije što dolazi u trenutku kada višegodišnja kampanja borbe protiv plagijata u Crnoj Gori, koju javno predvode Uljarevićeva, njena organizacija CGO i sa njima interesno povezan medijski sistem Vijesti, dostiže svojevrsni vrhunac koji se ogleda u pritiscima na državne i akademske institucije povodom navodnog plagijata magistarskog rada direktora Uprave policije Veselina Veljovića. Pre toga, u godinama iza nas, na meti identičnih kampanja našli su se najpre dekan Prvnog fakulteta u Podogorici Velimir Rakočević, potom ministarka nauke Sanja Vlahović, ali i mnogi drugi poput Milana Babovića, visokog funkcionera vladajuće Demokratske partije socijalista (DPS), pa sve do čelnih ljudi Univerziteta Crne Gore i državnog Tužilaštva.

Najtežu krađu tuđeg autorstva, međutim, Daliborka Uljarević je počinila zloupotrebivši rukopis knjige “Demokratija”, autora profesora Radovana Radonjića, koji joj je kao urednici i predstavnici izdavača bio poveren na čitanje i pripremu za objavu. Analiza njenog diplomskog rada pokazala je da je Uljarevićka iz pomenutog rukopisa, bez ikakvog navođenja izvora, bezočno pokrala i prepisala čitave pasuse predstavljajući ih kao svoj autorski rad. Pored toga što za pomenute citate nije navela izvor, osnivačica i izvršna direktorka Centra za građansko obrazovanje, knjigu profesora Radonjića nije navela čak ni u spisku literature na kraju svog diplomskog rada, što jasno ukazuje da nepropisno citiranje nije bilo rezultat slučajnog propusta, već namernog prikrivanja stvarnog izvora koji je koristila u pisanju svog završnog studentskog rada.

U slučaju Daliborke Uljarević, međutim, problem sa plagiranjem diplomskog rada samo je vrh ledenog brega višedecenijskog prevarnog, nemoralnog i nezakonitog postupanja ove “ugledne” aktivistkinje civilnog sektora Crne Gore. Pored nedozvoljenog plagiranja završnog akademskog rada, njenu karijeru obeležio je čitav niz kontroverzi, prevara i očigledne sklonosti ka onim oblicima ponašanja koji su sve, samo ne primeri čestitosti i poštenja na koje se Uljarevićeva u svom javnom delovanju redovno poziva, naročito u trenucima dok u ulozi vrhovnog moralnog sudije drugima drži javne lekcije.

Počev od prvog pojavljivanja u javnosti, tokom studentskih protesta u Beogradu 1996/97. godine, preko pronevere dobijenog projekta izdavanja studentskog časopisa “Izlaz” tokom 1997, plagiranja diplomskog rada 2004, vođenja montiranih kampanja za navodne plagijate protiv politički odabranih meta u Crnoj Gori, plagiranja i krađe ideje projekta “Muzej korupcije” od Zemunskog malog umetničkog centra (ZMUC) tokom 2017, pa sve do politički motivisanog poziva Evropskoj komisiji da obustavi predpristupne pregovore sa Vladom Crne Gore, Daliborka Uljarević i oko nje okupljena grupa korisnika grantova zapadnih fondacija, pokazali su samo jedno – da je za njih borba za donacije ništa drugo do arena u kojoj je sve dozvoljeno i u kojoj cilj opravdava sredstvo, a lični interesi nadilaze opšte dobro i javni interes.

Prema zvaničnim podacima Fakulteta političkih nauka u Beogradu, diplomski rad pod naslovom “Značaj i uloga tolerancije u društvu”, Daliborka Uljarević je odbranila 28. aprila 2004. godine, punih deset godina nakon što je upisala ovaj fakultet u okviru Beogradskog univerziteta. Rad je odbranjen sa ocenom 10, a u komisiji su bili: u ulozi mentora prof. Čedomir Čupić, u svojstvu člana komisije asistent Slaviša Orlović i, u svojstvu predsednika komisije, profesor Branimir Stojković.

Nakon što je, na osnovu Zakona o slobodnom pristupu informacijama od javnog značaja, istraživački tim Antidota od Fakulteta političkih nauka dobio kopiju diplomskog rada Daliborke Uljarević, taj rad je najpre podeljen po stranama, da bi potom, svaka strana zasebno bila aplodovana na sajt servisa za detekciju plagijata ithenticate.com. Detaljna analiza rada pokazala je da on obiluje plagijatima, tačnije da je više od 30% rada prepisano bez adekvatnog navođenja izvora, što predstavlja težak akademski prekršaj.

Tokom istraživanja autentičnosti rada Daliborke Uljarević i pisanja teksta o nalazima do kojih smo došli, konsultovali smo više stručnjaka iz akademskog sveta kako bismo svoje tvrdnje višestruko verifikovali. Detaljna analiza pokazala je da rad obiluje plagijatima, ali i da u kvalitativnom i kvantitativnom smislu jedva zadovoljava minimalne uslova koji su uobičajeno važili za diplomske radove.

Prema opšte prihvaćenoj definiciji u akademskoj zajednici, plagijat predstavlja čin preuzimanja nečijeg pisanog rada bez navođenja izvora, odnosno priznavanja tuđeg autorstva. Prema opštevažećim pravilima, plagijat predstavlja intelektualnu, odnosno akademsku krađu, a pravila o akademskim prekršajima bez izuzetka propisuju da svaki pisani rad mora biti delo samog studenta.

Pravila o akademskim prekršajima Londonske škole ekonomije i političkih nauka, na primer, propisuju da svaki pisani rad mora biti delo samog studenta. “Citati se moraju staviti između navodnika ili u poseban paragraf i njihov izvor se mora navesti. Parafrazirani materijal se mora označiti. Povreda ovog zahteva, namerno ili slučajno, ili predstavljanje rada drugih kao svog, predstavlja plagijat.” Prema navedenim pravilima, sankcija za plagijat je najstroža od svih akademskih sankcija i podrazumeva oduzimanje akademskog zvanja koje je stečeno zahvaljujući plagiranom radu.

U svom uputstvu o citiranju, Univerzitet Harvard, pak, navodi da postoje dve vrste plagijata – doslovni i mozaički. Doslovni plagijat je doslovno kopiranje tuđih rečenica, a mozaički je preuzimanje delova tuđeg rada uz stilske i jezičke prepravke kako plagijat ne bi bio identičan originalu. Obe vrste plagijata su neprihvatljive i kažnjive.

Stručna analiza diplomskog rada Daliborke Uljarević pokazala je da, uprkos skromnom obimu, on obiluje plagijatima. Dok su pojedini delovi njenog rada doslovno kopirani iz tuđih radova, bez odgovarajućeg navođenja, drugi su “mozaičkog” tipa.

Međutim, ono što se u slučaju njenog rada posebno izdvaja i njen plagijat čini daleko ozbiljnijim prekršajem od uobičajenog akademskog prepisivanja bez navođenja izvora, jeste okolnost da je delove teksta Uljarevićeva prepisala iz rukopisa, u to vreme, još uvek neobjavljene knjige “Demokratija”, profesora Radovana Radonjića. Pomenuta knjiga je izdata tek nekoliko meseci kasnije, izdavač je bio CGO, a urednica Daliborka Uljarević lično. Da nevolja bude veća, profesor Radonjić je dugogodišnji bliski saradnik Uljarevićeve i njene organizacije CGO, gde od samog osnivanja vodi Školu demokratije.

Sadržinska poklapanja čitavih pasusa, koji su u Uljarevićkinom diplomskom radu objavljeni bez navođenja izvora, dokazuju da je ona svesno iskoristila delove rukopisa knjige koji joj je, kao urednici izdanja, autor dao u najvećem poverenju, što beskrupuloznost i podlost njenog čina diže na jedan potpuno novi, viši nivo. Da u pitanju nije bio tek slučajni propust, svedoči i okolnost da knjiga profesora Radonjića nije navedena čak ni u spisku korišćene literature čiji je pregled dat na kraju diplomskog rada. Na spisku literature nisu se našle ni brojne NVO brošure i skripte, koje su Uljarevićevoj bile dostupne u okviru Škole demokratije koja se u organiazciji CGO održavala tokom 2003. godine, a čije je delove obilno koristila u izradi svog diplomskog rada. Na spisku literature nisu se našle ni knjige poput Krizmanić M., Kolesarić V. (2003): “Tolerancija u svakidašnjem životu – Psihologija tolerancije”, Naklada Slap, Zagreb, ili, pak, Antić, S. (2000): “Rječnik suvremenog obrazovanja”, HPKZ, Zagreb.

Ponavljanje je majka plagiranja - povratak na mesto zločina

Nakon što je u aprilu 2004. godine pred komisijom Fakulteta političkih nauka, predvođenom njenim mentorom Čedomirom Čupićem, odbranila plagirani diplomski rad, Daliborka Uljarević je došla na ideju da svoj plagijat dodatno unovči tako što će ga dalje autoplagirati i kao svoj novi tekst objaviti u okviru zbornika “21 PRIČA O DEMOKRATIJI”. Zbornik je izdala organizacija Centar za građansko obrazovanje, a urednica izdanja i ujedno autorka jednog od poglavlja bila je Uljarevićeva lično. Izdavanje publikacije finansijski je podržala Fondacija Friedrich Ebert, Regionalni biro Beograd.

U uvodnoj napomeni zbornika, Dr Heinrich Sassenfeld, tadašnji direktor Fondacije Friedrich Ebert, napisao je sledeće: “Materijali koji su napravljeni i korišćeni za vrijeme kurseva Škole demokratije odlično su pripremljeni i korisni, zbog čega želimo da omogućimo njihovu publikaciju i širu distribuciju. Ovo je drugi dio priručnika za Školu demokratije; nadamo se da će ga trajno koristiti polaznici ove škole, studenti, eksperti, političari i zapošljeni u državnom sektoru. Na ovaj način, Fondacija Fridrih Ebert fondacija učestvuje u političkom razvoju Crne Gore. Želio bih da izrazim posebnu zahvalnost Centru za građansko obrazovanje i gospođici Daliborki Uljarević, koja je osmislila ovu ideju i preuzela težak zadatak koordinacije izrade i publikovanja priručnika.”

Iz gore navedenih redova jasno se vidi kako poreklo publikovanih materijala tako i čija je ideja bila da se oni objave u okviru posebnog projekta. Plagirajući svoj diplomski rad, Daliborka Uljarević je došla na ideju da svoju uspešnu prevaru dodatno unovči tako što će je pod maskom originalnog naučnog teksta ponovo prodati donatorima.

U pomenutom zborniku u kome se ime izvršne direktorke CGO našlo u društvu eminentnih profesora iz regiona poput Đure Šušnjića, Ratka Božovića, Čedomira Čupića, Nebojše Vučinića, Veselina Pavićevića i Zorana Stojiljkovića, Daliborka Uljarević je objavila tekst na 9 strana pod naslovom “Značaj i uloga tolerancije u demokratskom društvu” što je gotovo identično naslovu njenog diplomskog rada (“Značaj i uloga tolerancije u društvu”).

Provera urađena preko sajta za detektovanje plagijata iThenticate, pokazala je da je sadržaj članka gotovo doslovce prepisan iz Uljarevićkinog diplomskog rada i to bez da je bilo gde, uključujući i spisak korišćene literature na kraju članka, navedeno odakle je tekst preuzet. Slučajevi plagiranja sopstvenih ranijih radova, bez citiranja ili navođenja izvora, uz predstavljanje plagiranih sadržaja kao novih i originalnih, predstavlja pojavu koja se naziva autoplagijat, a koja se po akademskim pravilima smatra prekršajem koji je u rangu sa običnim plagiranjem.

Da je u pitanju bilo puko prepisivanje diplomskog rada, svedoče potpuno identični delovi teksta koji dominiraju čitavim sadržajem, ali i spisak korišćene literature koji je na kraju naveden, a koji je identičan spisku literature koji Uljarevićeva navodi i u svom diplomskom radu. Analiza softvera iThenticate pokazala da je više od 70% teksta Daliborke Uljarević objavljenog u zborniku “21 PRIČA O DEMOKRATIJI” autoplagirano tako što je direktno prepisano iz njenog diplomskog rada.

Svojim neetičnim ponašanjem, koje se ogleda kako u krađi tuđeg intelektualnog autorstva (i to svog bliskog saradnika), tako i u kasnijem autoplagiranju i lažnom predstavljanju rada u javnosti kao novog i originalnog, za šta je Uljarevićeva čak dobila i novac od donatora (Fridrih Ebert fondacija), izvršna direktorka CGO-a se pokazala moralno nedostojnom uloge koju igra u javnom životu Crne Gore i regiona. Ovo je posebno bitno naglasiti u svetlu brojnih kampanja koje je, povodom plagiranja i navodne odbrane akademske čestitosti, uz pomoć interesno povezanih medija (Vijesti, Dan, Monitor) kreirala i u delo sprovodila Uljarevićeva lično.

Još skandaloznije je to što upravo njen slučaj akademske prevare i neetičkog ponašanja, ne može da se podvede pod ona dela gotovo identične prirode koja su, upravo na predlog Daliborke Uljarević i CGO, uneti u Krivični zakonik kao krivično delo plagiranja. U članu 233 Krivičnog zakonika Crne Gore, stav 2 se navodi:

“Ko pod svojim imenom u cjelini ili djelimično objavi tuđe autorsko djelo na osnovu čega bude biran u naučno ili nastavno-naučno zvanje, kazniće se novčanom kaznom ili kaznom zatvora do četiri godine.”

Dakle, prema sadržaju člana zakona koji je izmenjen upravo na zahtev Daliborke Uljarević, njen slučaj, iako je u pitanju školski primer plagiranja tuđeg autorskog dela, ne podleže krivičnoj odgovornosti pošto ona, zahvaljujući tome, nije stekla zvanično naučno ili nastavno-naučno zvanje. U zakonu je, međutim, propušteno da se pokrije oblast civilnog sektora, koja svojim akterima donosi autoritet i brojne pogodnosti čak i bez formalno stečenih naučnih i nastavnih zvanja. Tako je Uljarevićeva, iako bez naučne akademske titule, svojim "civilnim" angažmanom u oblasti “borbe za akademsku čestitost” stekla visoki stepen društvene moći, ali i finansijskih benefita uprkos činjenici da iza sebe ima aferu plagiranja sopstvenog diplomskog rada, a kasnije i njegovog daljeg autoplagiranja. Da je to uradio neko sa zvaničnom titulom profesora univerziteta ili akademskim zvanjem doktora ili magistra nauka, on bi bio krivično odgovoran za počinjena dela, pa čak i u slučaju da njegov javni autoritet i uticaj ne budu ni prbližni onome koji u javnom životu Crne Gore ima Daliborka Uljarević.

Paradoksalno, sa gore iznetim stavovima u potpunosti se slažu i reči same Daliborke Uljarević, koje je ona uputila ciljajući neke druge mete. “Predlažemo da se Krivičnim zakonikom plagijat jasno definiše kao krivično djelo, zbog naglašene društvene opasnosti i zaštite javnog interesa. Jasno je da se u slučaju plagiranja radi o krivičnom djelu u produženom trajanju. Ovakvim pozicioniranjem plagijata stvorili bi se uslovi da se pročisti već kontaminirana akademska sfera”, istakla je Uljarevićeva tokom iznošenja zahteva da se ono što je ona svojevremeno počinila, ubuduće tretitra kao krivično delo.

Problem plagiranih diplomskih radova u svetu i evropska iskustva u borbi protiv plagijata

Iako je nesporno da diplomski radovi, za razliku do magistarskih i doktorskih, ne predstavljaju naučne radove, već verifikaciju stečenog znanja studenata, brojni svetski poznati slučajevi ukazuju da je čak i takav vid plagiranja apsolutno neprihvatljiv i da učinioci te vrste prekršaja moraju da snose odgovornost. Ona obično povlači oduzimanje diplomskog rada i, na osnovu njega, stečenog akademskog zvanja, kao i dalju nemogućnost obavljanja javne funkcije.

U tom smislu najsvežiji je primer češkog ministra rada i socijalnih pitanja Petra Krčala koji je u julu ove godine podneo ostavku zbog toga što se pokazalo da je njegov diplomski rad delimični plagijat. Nešto pre toga, pod snažnim pritiskom javnosti, zbog prepisivanja i plagijata u oba diplomska rada na oba fakulteta koje je završila, na podnošenje ostavke bile je prinuđena i njegova koleginica ministarska pravde Tatjana Male.

Afera zbog plagiranog diplomskog rada izbila je i u susednoj Hrvatskoj kada je otkriveno da je glavni sekretar Hrvatske demokratske zajednice Milijan Brkić plagirao čak 70% svog diplomskog rada zbog čega mu je najpre oduzeto akademsko zvanje što je, zbog kršenja procedura, kasnije poništeno sudskom odlukom. Spor je, međutim, još uvek u toku, a navodi o plagijatu do sada nisu osporeni.

Sličnih primera bilo je i u svetu, pa su tako meksički mediji 2016. godine otkrili da je tadašnji predsednik Enrike Penja Nijeto plagirao skoro 30 odsto svog diplomskog rada na Pravnom fakultetu 1991. godine.

Portal Aristegui Noticias objavio je na osnovu istraživanja da je 29 odsto Nijetinog rada prepisano od drugih autora, bez navođenja izvora. Između ostalog, Nijeta je prepisao od reči do reči i bez citiranja 20 paragrafa iz knjige bivšeg predsednika Migela de la Madrida.

Pored problema sa plagiranim diplomskim radovima, u evropskim zemljama bilo je i slučajeva spornih doktorata. Tako je Anet Šavan, bivša nemačka savezna ministarka obrazovanja, bila primorana da podnese ostavku u februaru 2013. godine, nakon što je dokazano da je plagirala doktorat. Istu sudbinu je 2011. godine doživeo i Karl-Teodor zu Gutenberg, tadašnji nemački ministar odbrane i najbliži saradnik kancelarke Angele Merkel. U Mađarskoj se sličan slučaj desio sa bivšim predsednikom Pal Šmitom 2010. godine.

Zanimljivo je da se čak i u studiji koju je uradila Uljarevićkina CGO skreće pažnja na to da su plagijati postali jedan od najčešćih problema u akademskim zajednicama. Prema navodima iz studije ove organizacije, za čiju osnivačicu i izvršnu direktorku se pokazalo da je i sama plagirala svoj diplomski rad, koja je objavljena pod naslovom “Akademska čast na crnogorski način”, nekoliko evropskih istraživanja je pokazalo da godišnje hiljade studenata biva optuženo i osuđeno zbog plagiranja radova, kao i da zbog toga mnogi bivaju suspendovani sa institucija visokog obrazovanja. Širom Velike Britanije, na desetine hiljada studenata je uhvaćeno pri plagiranju i varanju. Nekih 16.000 slučajeva je dokumentavno samo u toku 2015. godine. U zavisnosti od težine kršenja i vrste plagijata, britanski Zakon predviđa zatvorske kazne do šest meseci, novčane kazne do 50.000 funti i zabrane studiranja do deset godina. Univerzitet u Beču godišnje primi oko 5.000 istraživačkih radova, koji se softverski proveravaju, a softver označava kada više od osam reči dolazi od istog izvora. Na osnovu toga su krajem 2012. godine započete i istrage o plagijatu u slučaju 31 rada. U 16 slučajeva su oduzete diplome zbog teškog plagijata. Međutim, u većini slučajeva, sporni radovi su vraćeni studentima sa prilikom da počnu „iz početka" bez kazni ili sankcija. U Švedskoj nema prijavljenih slučajeva u kojima su javne ličnosti ili politički akteri bili umešani u plagiranja. Međutim, 2012. godine je više od 800 studenata na švedskim univerzitetima bilo suspendovano ili im je poslato formalno upozorenje zbog varanja. Prema podacima švedske nacionalne Agencije za visoko obrazovanje, plagiranje se drastično uvećalo u toku protekle decenije čemu je u velikoj meri doprineo razvoj interneta i široke dostupnosti elektronskih baza biblioteka, što je s jedne strane povećalo mogućnost samog plagiranja, ali i njegovog detektovanja i otkrivanja.

Mada se u slučaju Daliborke Uljarević ne radi o osobi koja obavlja državnu javnu funkciju, okolnost da je ona prigrabila ekskluzivno pravo da pokrene nekoliko javnih kampanja u vezi sa plagijatima, čije su mete bile birane prema političkim kriterijumima, kao i to da je na osnovu tih kampanja Uljarevićeva uspela da dobije čak i značajna novčana sredstva za borbu protiv korupcije u obrazovanju, uključujući i borbu protiv plagijata, definitivno je stavlja u rang javnih funkcionera (ličnosti koje se bave delatnostima od javnog interesa), Upravo iz tih razloga, slučaj njenog plagiranog diplomskog rada predstavlja veliki skandal koji dovodi u pitanje njen kredibilitet i moralnu podobnost da se uopšte dalje bavi javnim poslovima.

Da slučajevi Uljarevićkinog plagiranog diplomskog rada i njegovog kasnijeg autoplagiranja, nisu bili rezultat puke slučajnosti, već njenih ličnih sklonosti i moralnih karakteristika, potvrđuju brojni detalji iz njene biografije ispunjene kontroverzama, prevarama i falsifikatima.

Po jutru se dan poznaje - rani radovi Daliborke Uljarević jasno ukazivali na smer njenog delovanja

Prvi izlet u javni prostor Daliborka Uljarević je doživela tokom studentskog protesta u Beogradu u zimu 1996/97 godine. Nakon što je, u tim smutnim vremenima, sebe vešto promovisala u predsednicu Studentske federacije Fakulteta političkih nauka, preko koje je ušla u organizaciju studentskog protesta, ona se uspešno probila do pozicije portparolke pokreta nastalog na talasu građanskog bunta protiv izborne krađe koju je režim Slobodana Miloševića počinio tokom lokalnih izbora u jesen 1996. godine.

Na poziciji portparolke masovnog studentskog protesta, Uljarevićevu su primetili američki obaveštajni skauti – lovci na buduće lidere, koji su je pozvali da, u okviru fingirane studijske posete, otputuje u SAD. Kako bi ojačali njenu biografiju, stvorili joj što bolji background i dali joj na značaju, njeni domaćini su joj omogućili da se nađe među 5.000 zvanica na drugoj predsedničkoj inauguraciji Bila Klintona u januaru 1997. godine.

U osvrtu na dane studentskih protesta, kada je prvi put zakoračila u javni prostor, u intervjuu za portal fosmedia.me, Daliborka Uljarevć je rekla sledeće: “Mene je to iskustvo lično trajno označilo, kao i sve ostale koji su bili na različite načine dio te priče, formiralo me u ključnom životnom trenutku, za par intenzivnih mjeseci naučila sam strahovito puno, nekad mi se čini i previše, odvelo mi je to život u jedan neplaniran pravac, a sama orbita javnosti u kojoj sam se našla dosta mi je donijela, ali i odnijela. Niko od ljudi koje ja znam nije u Studentski protest 96/97 ušao i iz njega izašao isti, mnogi su skupo platili cijenu tog i drugih životnih izbora, ali ne znam nikog ko je zažalio jer takve čiste emocije, uvjerenja i adrenalin su neprocjenjivi."

Prema svedočenju njenih tadašnjih saradnika, nakon posete SAD i po završetku studentskog protesta u Beogradu, Uljarevićeva se javno hvalila da je imenovana za savetnicu Milana Panića koji je u to vreme pokušavao da se izbori za poziciju predsedničkog kandidata ujedinjene antimiloševićevske opozicije.

Kasnije je tvrdila i da je imala istaknutu ulogu u organizovanju studentskih protesta i nastanku pokreta Otpor tokom 1998. i 1999. godine. Osnivači tog pokreta, međutim, uglas tvrde da ta priča ne odgovara istini i da Uljarevićeva u tom periodu uopšte nije ni bila u Beogradu, kao i da u toj organizaciji ona nije imala nikakvu značajniju ulogu koja bi njima mogla biti poznata. Zbog svojih veza sa američkim donatorima i zahvaljujući okolnosti da je u to vreme boravila u Crnoj Gori, Uljarevićeva se našla u poziciji posrednika-kurira za donacije koje su zapadni finansijeri u to vreme u gotovini slali opozicionim pokretima i civilnom sektoru u Srbiji. Pojedini sagovornici iz nevladinog sektora izneli su čak i optužbe na njen račun da je, nakon bekstva u Crnu Goru, zloupotrebljavala i nenamenski trošila novac koji je srpskoj opoziciji i civilnom sektoru sa Zapada upućivan preko Crne Gore.

U tom periodu Uljarevićeva stvara čvrste veze sa američkim Međunarodnim republikanskim institutom (IRI), čiji čelni ljudi postaju njen glavni oslonac u daljem delovanju. Istovremeno, Uljarevićeva se povezuje i sa Tomom Parkinsom (Tom Parkins) iz Međunarodne fondacije za izborne sisteme (IFES), moćne organizacije koja je tokom 1997. godine otvorila svoju kancelariju u Podgorici.

Nakon misterioznog bekstva iz Beograda, gde je nedovršenim ostavila čak i svoje studije na Fakultetu političkih nauka, svoje aktivnosti Uljarevićeva uglavnom fokusira na Crnu Goru, ali i u Srbiji ostaje u tesnim vezama sa Dinkom Gruhonjićem, njegovim Nezavisnim udruženjem novinara Vojvodine (NDNV) i paramedijskom regionalnom mrežom BIRN, a od samog osnivanja bila je i neizostavni deo regionalnog projekta REKOM.

Prvi skandal u, kontroverzama ispunjenoj biografiji Daliborke Uljarević, a ujedno i razlog njenog bekstva iz Beograda u Crnu Goru, nastao je sa propašću projekta studentskog časopisa “Izlaz”, za koju je ona, kao nosilac projekta, snosila najveći deo odgovornosti.