Boj na Kosovu zbog Momčilovog grada

Kraj reke Nišave u Pirotu smešteno je utvrđenje koje je bilo jedan od povoda za Boj na Kosovu - Pirotska tvrđava, poznata i kao Momčilov grad.

Prema jednoj teoriji, utvrđenje je podignuto u vreme kneza Lazara, ali su ga zauzele Osmanlije, da bi ga 1386. osvojio vojvoda Dimitrije. Smatra se da je taj potez bio jedan od povoda za Boj na Kosovu 1389.

 

Pirotska tvrđava je u prvoj polovini 15. veka bila centar srpsko-turskih sukoba, a u vojnoj upotrebi ostala je sve do prve polovine 20. veka.

Utvrđenje je relativno malih dimenzija i sastojalo se od citadele branjene predutvrđenjem, kojima je u 18. veku dograđen bedem s puškarnicama.

Prema narodnim predanjima, Pirotski grad podigao je Momčilo, vojvoda s južnih Rodopskih planina, zbog čega je dobio ime Momčilov grad. O vojvodi Momčilu se malo zna, osim da je živeo u prvoj polovini 14. veka i da je učestvovao u vizantijskim građanskim ratovima u kojima je zaslužio titulu despota. Poginuo je 1345. tokom opsade Periteoriona.

Ovo utvrđenje bilo je teško za osvajanje, a činile su ga dve celine.

Gornji grad se nalazio na visokoj steni iznad reke Bistrice, nedaleko od njenog ušća u Nišavu. U osnovi je bio nepravilan, poligonalnog oblika, dimenzija svega 35 sa 50 metara. Imao je četiri kule ojačane snažnim bedemom, a kod ulazne kapije nalazila se peta kula. Na vrhu stene podignuta je dožon-kula, s koje se prostirao odličan pogled na pirotsko polje.

Donji grad je pak stepenasto spušten na podnožje stene i bio je opasan jakim bedemima sakulama i nadsvodnom kapijom. Stene i reka činile su prirodnu barijeru, zbog čega se Pirotu moglo prići samo s jedne strane, koja je bila ograničena močvarnim zemljištem.

Postojao je i treći deo utvrđenja, slabiji bedem s puškarnicama prema reci, koji je izgrađen tek u 18. veku.

Interesantno je da su u ovom utvrđenju snimani delovi filma „Boj na Kosovu“, kao i serije „Vuk Karadžić“.

Pirotska tvrđava je obnovljena 2018. godine, kada je i otvorena za turiste.