Šta je pravilnije reći Uskrs ili Vaskrs i kako da odgovorite, a da se ne obrukate

Jednima je samo "Vaskrs" pravi “srpski, tradicionalni izraz”, drugima je “Uskrs” obična “hrvaština” koja se nikako ne sme primenjivati kod pravoslavaca, trećima je svejedno, ali se u raspravu uključuju jer se ona sada raširila i toliko omasovila da ni oni koji su godinama srećno i mirno slavili ovaj praznik više nisu sigurni kako se “pravilno” čestita – “Hristos voskrese”, “Hristos uskrse”, “Hristos vaskrese“, “Hristos vaskrs“ ili nekako potpuno drugačije…

Vaskrs ili Uskrs ili Voskresenije

Za početak, lingvistički, ispravno je i jedno i drugo i treće!

“Vaskrs” je srpskoslovenski oblik koji pripada srpskom crkvenom i književnom jeziku, koji se do sredine XVIII veka upotrebljavao u svim krajevima pod upravom Srpske pravoslavne crkve.

“Voskresenije” je ruskoslovenski oblik i reč je o staroslovenskom jeziku ruske redakcije koji je danas jezik srpske crkve. Naime, srpskoslovenski jezik kao zvanični crkveni jezik Srbi su sredinom XVIII veka zamenili ruskim crkvenim jezikom. U tom crkvenom jeziku reči o kojima govorimo izgovaraju se na ruski način – sa “o” u prvom slogu, pa se tako kaže - Voskresenije, voskresnuti, voskrese.

Kako Srbi nisu zaboravili ni svoj stari naziv za ovaj praznik u opticaju je ostalo i “Vaskrs” i “Voskrsenije”.

Pravilno je reći i “Uskrs”! Ova reč “Uskrs” pripada srpskom narodnom jeziku. Reč je o autentičnom izrazu koji je u neka davna vremena nastao prilagođavanjem onoga što je izgovoreno u crkvama.

Ako i postoji neka razlika ona je, navode neki lingvisti, stilske prirode – prefiks “vas-” se smatra svečanijim, a prefiks “us-” pripada stilski neutralnom standardu.

- Ova reč je, kao i mnoge druge u našem jeziku, prilikom poslednje velike reforme jezika dobila svoj uprpšćeni oblik u narodnom, to jest govornom jeziku. Međutim, zbog značaja ovog Praznika nad praznicima, zbog konstantne upotrebe bogoslužbenih knjiga na crkvenoslovenskom jeziku, u crkvenoj upotrebi se održao i zvanično se koristi oblik sa prefiksom VA-skrs, kao i u izvedenicama VA-skrsenje, VA-skrsao... U crkvenom kalendaru piše VA-skrsenje Gospoda Isusa Hrista - VASKRS, objašnjava za Ivan Neđić, profesor pripravnik Bogoslovije Svetog Arsenija.

Ovaj oblik je bliži originalnom staroslovenskom izrazu, i potpuno saglasan crkvenoslovenskom VO-skresenije. Koliko se ovaj način izražavanja sačuvao u crkvenoj svesti svedoče i nazivi drugih praznika koji počinju istim prefiksom kao što su VA-znesenje, VA-vedenje i drugi. Teško je da ćete čuti da neko kaže praznik Uznesenja ili Uvedenja, a većina će reći Uskrs.