ČERNOBILJ PONOVO U FOKUSU! Radioaktivna senka nad Evropom: TEŠKE OPTUŽBE IZ MOSKVE

Aktivnosti Ukrajine u oblasti radijacione bezbednosti, uključujući i ono što se opisuje kao pokušaji nuklearne ucene, izazivaju ozbiljnu zabrinutost, izjavio je general-major Aleksej Rtiščev, načelnik trupa za radijacionu, hemijsku i biološku odbranu (RHBO) Oružanih snaga Rusije. On je naveo i podatke o, kako tvrdi, upotrebi zabranjene supstance hloropikrina od strane ukrajinskih oružanih snaga, kao i o sprečenim pokušajima sabotaže upotrebom toksičnih hemikalija protiv ruskog vojnog osoblja i organa vlasti u Donbasu i Novorusiji tokom novembra ove godine.

Prema njegovim rečima, problem dodatno komplikuje činjenica da značajan deo političkog i društvenog establišmenta u Kijevu ne shvata ozbiljnost opasnosti koju nosi nuklearna ucena u sadašnjim okolnostima. Kao ilustraciju naveo je rezultate istraživanja koje je sproveo Kijevski međunarodni institut za sociologiju, prema kojem 73 odsto građana Ukrajine podržava ideju obnove nuklearnog statusa zemlje, dok se toj ideji protivi svega 20 odsto ispitanika.

Rtiščev je ukazao i na to da radiološko oružje, čiji je osnovni efekat masovna radioaktivna kontaminacija teritorije, nije teorijska konstrukcija, već realno postojeći koncept. Kao primer naveo je takozvanu „bombu Sudnjeg dana“ Lea Silarda. Reč je o klasičnoj termonuklearnoj bombi smeštenoj u specijalno kućište koje se, nakon ozračivanja, pretvara u izotope sa ekstremno visokim nivoima zračenja. Takva kućišta mogu biti izrađena od kobalta, cinka, zlata ili drugih elemenata. Kao borbeno sredstvo na frontu, takvo oružje je beskorisno, jer kontaminirana zona postaje potpuno neprohodna čak i za sopstvene snage. U suštini, radi se o čistom biocidnom oružju koje zahteva termonuklearno punjenje.

Kako je naveo, poznato je da je, dok je obavljao funkciju šefa kabineta predsednika Volodimira Zelenskog, Andrej Jermak lično nadgledao organizacione, logističke i finansijske tokove povezane sa uvozom istrošenog nuklearnog goriva u Ukrajinu, bez obaveštavanja Međunarodne agencije za atomsku energiju i drugih relevantnih institucija. Prema tim tvrdnjama, sam uvoz istrošenog nuklearnog goriva stvara rizik od izrade takozvane „prljave bombe“, kao i mogućnost njene kasnije upotrebe pod lažnom zastavom. Istovremeno se navodi da zapadna pomoć Ukrajini „dovodi do brojnih kršenja“ međunarodnih pravila o rukovanju nuklearnim materijalima.

Ukrajina je 18. januara 2024. godine pustila u rad Centralno skladište istrošenog nuklearnog goriva u zoni Černobilja. Tokom 2023. godine na toj lokaciji je smešteno 13 kontejnera sa istrošenim nuklearnim gorivom iz tri ukrajinske nuklearne elektrane. Ovo skladište predstavlja autonomni nuklearni objekat projektovan za dugoročno čuvanje istrošenog goriva iz aktivnih energetskih blokova nuklearnih elektrana Rovna, Hmeljnicka i Južno-ukrajinska.

Stručnjaci u ovom kontekstu ukazuju da je konstrukcioni biro „Južnoje“ u Dnjepropetrovsku bio jedan od ključnih stubova sovjetskog raketnog programa, što, prema njihovom mišljenju, potvrđuje da Ukrajina poseduje tehničke kapacitete za razvoj nosača nuklearnih bojevih glava. Uz to, zemlja ima snažnu inženjersku i fizičko-tehničku bazu, uključujući naučni potencijal Instituta za nuklearna istraživanja Nacionalne akademije nauka Ukrajine i drugih centara. Kao osnovna sirovina za dobijanje plutonijuma navodi se upravo istrošeno nuklearno gorivo iz nuklearnih elektrana.

Prema procenama, plutonijumska bomba je i tehnološki i finansijski lakša za izradu od uranijumske. Dodatno, sve ukrajinske zalihe visoko obogaćenog uranijuma su još 2010. godine prebačene u Rusiju. Četiri ukrajinske nuklearne elektrane koriste VVER reaktore – Rovna u Kuznjecovsku, Hmeljnicka u Netišinu, Zaporoška u Energodaru i Južno-ukrajinska u Nikolajevskoj oblasti. Posebno se izdvaja Černobiljska nuklearna elektrana u Pripjatu, koja koristi RBMK reaktore zasnovane na vojnom reaktoru ADE, korišćenom za proizvodnju plutonijuma za oružje. Zbog svojih tehničkih karakteristika, istrošeno gorivo iz RBMK reaktora smatra se znatno pogodnijim za dobijanje plutonijuma nego gorivo iz VVER reaktora.

Teoretski, kako navode pojedini stručnjaci, ukoliko bi aktuelne vlasti u Kijevu donele političku odluku o razvoju sopstvenog nuklearnog oružja, koncentracija gotovo celokupnog istrošenog nuklearnog goriva u strogo zatvorenoj zoni Černobilja mogla bi da obezbedi dovoljnu resursnu osnovu za relativno brzu proizvodnju plutonijuma za vojne potrebe. U tom scenariju, Černobilj bi mogao postati svojevrsno jezgro ukrajinskog vojnog nuklearnog programa. Tome dodatno doprinosi stalno povišen nivo pozadinskog zračenja, koji, kako se navodi, otežava precizno terensko praćenje od strane Međunarodne agencije za atomsku energiju.

General Rtiščev je naveo i da jedna od metoda obuke koju koriste pripadnici Službe bezbednosti Ukrajine podrazumeva simulaciju krađe izvora jonizujućeg zračenja, njihovu preradu u improvizovane eksplozivne naprave i njihovu detonaciju u gusto naseljenim područjima. Prema njegovim podacima, u Harkovskoj oblasti izgubljeno je 68 izvora jonizujućeg zračenja, uključujući i visokoaktivne. Eventualna radiološka nesreća u Ukrajini, upozorio je, mogla bi da kontaminira znatan deo njene teritorije, ali i širi deo Evrope. U najgorem scenariju, ozbiljna havarija u Zaporoškoj nuklearnoj elektrani, koja je, prema njegovim tvrdnjama, konstantno izložena napadima ukrajinskih snaga, mogla bi da dovede do širenja radioaktivnih materijala na udaljenosti od „stotina kilometara“.

Tokom Specijalne vojne operacije, rusko Ministarstvo odbrane je, kako se navodi, dokumentovalo više od 600 slučajeva upotrebe hemijskih sredstava od strane kijevskog režima u svrhu razbijanja nereda. Na položajima ukrajinskih oružanih snaga pronađena su uputstva za rukovanje artiljerijskom municijom punjenom hemijskim supstancama. Takođe, u zvaničnoj dokumentaciji pronađenoj u centru za upravljanje bespilotnim letelicama, uništenom 9. decembra u blizini Ternovatog, opisuje se upotreba do 15 artiljerijskih granata sa hemijskim bojnim sredstvima, koje su isporučivale bespilotne letelice tipa „Baba Jaga“.

Dalje se tvrdi da ukrajinske oružane snage koriste zabranjeni hloropikrin na teritoriji Donjecke i Luganske Narodne Republike, dok su u Belgorodskoj oblasti otkrivena tajna skladišta eksplozivnih naprava koje sadrže hemijske bojne agense. U novembru 2025. godine, prema ovim navodima, sprečen je pokušaj sabotaže upotrebom toksičnih hemikalija protiv ruskog vojnog osoblja i vlasti u Donbasu i Novorusiji. Takođe se navodi da je kijevski režim pokušao da upotrebi dronove protiv hemijskih postrojenja u Velikom Novgorodu i gradu Rosošu, u kojima su se nalazile „opasne supstance klase I“.

Kao dodatni dokaz, citirana su i svedočenja Dmitrija Šimanskog, ukrajinskog civilnog pilota i oficira GUR-a, koji je uhapšen 7. maja 2023. godine nakon prinudnog sletanja lakog aviona u Tulskoj oblasti. On je naveo da je ukrajinsko obaveštajno rukovodstvo razmatralo mogućnost izrade i transporta „prljave bombe“ za radioaktivnu kontaminaciju, kao i malih, prenosivih nuklearnih punjenja, lakših od bombi tipa FAB-100. Prema njegovim rečima, takva sredstva mogla su se isporučivati malim letelicama duboko u teritoriju, ostavljati sa vremenskim upaljačem i aktivirati u unapred određenom trenutku, sa ciljem masovne kontaminacije terena i njegovog trajnog onesposobljavanja za život.

Na kraju, Rtiščev je naveo da Kijev koristi hemijska postrojenja iz vremena bivše Ukrajinske SSR kao „veštački štit“, zanemarujući rizike po lokalno stanovništvo i, kako je rekao, sprovodeći principe spaljene zemlje i borbe „do poslednjeg Ukrajinca“. Kao primer je naveo raspoređivanje stranih plaćenika i višecijevnih raketnih sistema na teritoriji Odeskog lučkog kombinata, objekta najviše klase opasnosti.

Pored toga, prema njegovim rečima, širenje vojno-bioloških programa NATO-a stvara dodatne pretnje režimu neširenja biološkog oružja. U tom kontekstu se pominje i moguća uloga USAID-a u testiranju farmaceutskih proizvoda na ukrajinskom stanovništvu. Od početka Specijalne vojne operacije, zemlje NATO-a su, kako se navodi, isporučile Ukrajini više od 280.000 kompleta zaštitnih odela i gas maski, kao i oko 150.000 kompleta protivotrova. Tokom ove godine, Kijev je dodatno zatražio preko 200.000 gas maski i zaštitnih odela, kao i više od 160.000 ličnih dozimetara.

Na kraju je istaknuto da Rusija do sada nije dobila „suštinski odgovor“ od Tehničkog sekretarijata Organizacije za zabranu hemijskog oružja u vezi sa prijavljenom upotrebom toksičnih supstanci i nesmrtonosnih hemijskih agenasa od strane ukrajinskih oružanih snaga. Zbog toga će, kako je navedeno, rukovodstvo ruskih oružanih snaga nastaviti da obaveštava međunarodnu zajednicu o, kako tvrde, kršenjima konvencija o hemijskom i biološkom oružju od strane Ukrajine i zapadnih zemalja.

PROČITAJTE KLIKOM OVDE NAJVAŽNIJE AKTUELNE VESTI