Ni dan danas skoro niko ne zna pravi razlog izgradnje kule Gardoš u Zemunu

Ne da nema nikog u Zemunu i Beogradu, nego nema nikog u Srbiji, a da ne zna za Gardoš. Kula Gardoš je jedan od najprepoznatljivijih simbola Zemuna i mesto koje obavezno posete svi koji dolaze u ovaj deo Beograda (uz izvinjenje onim Zemuncima koji ne smatraju njihov kraj delom glavnog grada Srbije). Ipak, čak i među Zemuncima, mnogo je zabluda kad je u pitanju ovaj objekat... 

Visoko iznad krovova zemunskih kuća i zvonika crkve Svetog Nikole već se decenijama nemo uzdiše impozantna građevina od cigle i opeke, jedan od poslednjih tragova nekada moćnog Austrougarskog carstva na tlu današnje Srbije – Gardoš kula ili, kako Zemunci vole da je zovu – Kula Sibinjanina Janka. Istorijski, zapravo su pogrešna oba naziva, ali to nije jedina greška koja već vekovima opstaje kada je u pitanju ovaj objekat.

Kulu koja se već decenijama kao stražar uzdiše iznad Zemuna izgradile su mađarske vlasti 1896. godine u čast proslave hiljadugodišnje vladavine na ovim prostorima. Odatle i pravo ime ove građevine – Milenijumska kula. Gradnja na Gardošu je završena 5. avgusta 1896. godine, a njeno svečano otvaranje bilo je 15 dana kasnije, 20. avgusta 1896. Većina Zemunaca će vam reći da je baš ovo mesto za izgradnju kule izabrano zato što je njihov grad u to vreme bio najjužnija tačka carstva, a da su Ugari želeli da podignu četiri kule na četiri strane sveta, u najudaljenijim mestima svoje države. Ipak, ovo je samo delimično tačno.

Milenijumska kula zapravo je jedna od sedam spomenika potpuno različite arhitekture kojim je Ugarska htela da obeleži svoju hiljadugodišnju državnost. Naime, prema legendi, Mađarska je nastala spajanjem sedam plemena pa je zbog toga bilo simbolički važno podići i sedam spomenika. Dva posvećena ovoj godišnjici izgrađena su u Mađarskoj, u gradovima Opustaser i Panonhalm, dva u današnjoj Slovačkoj u gradovima Nitra i Devin, jedan u Ukrajini, kod grada Muhatčevo, jedan u Rumuniji, kod Baroševa i ovaj sedmi - Zemunska kula koji se i jeste nalazio najjužnije. Centralni Milenijumski spomenik podignut je u Budimpešti i nalazi se na Trgu heroja. Do današnjih dana, osim Zemunske kule, opstali su još samo spomenici u Mađarskoj – u Panonhalmu i Opustaseru, dok su ostali porušeni, pa Milenijumska kula predstavlja jedini takav spomenik Mađarske carevine, koji je ostao na teritoriji drugih država.