Datira još iz davnina, a daje i poseban šmek prostoriji u kojoj se nalazi!

 

Zahvaljujući izgledu kaljeva od kojih su sačinjene i raznih oblika koje mogu imati, ove pećke su se od davnina nalazile na mestima gde su se održavala velika okupljanja, balovi i sastanci, koje su najčešće organizovali bogati slojevi društva. Suprotno od toga, u domaćinstvima su se mogle videti skromnije verzije koje su prevashodno služile za grejanje kuće ili salaša.

Danas se može reći da su ove dve funkcije objedinjene. Pored lepote kojom upotpunjuju celokupan izgled doma, kaljeve peći predstavljaju jedan od najjeftinijih oblika grejanja. Svaki kalj izrađuje se ručno utiskivanjem posebne vrste gline u kalupe. Od modela kalupa zavisi izgled gotovog proizvoda, a od načina sušenja, bojenja i pečenja njegov krajnji kvalitet. Nakon procesa proizvodnje kaljevi se sortiraju i spremaju za zidanje peći, koja može biti različite veličine i oblika. Kako su kaljevi četvrtasti, najčešće su i peći takvog oblika sa mogućim modulacijama u vidu nejednakih četvrtastih oblika, klupica koje čine „produžetak“ pećke i slično, takoreći dokle doseže mašta a način zidanja dozvoljava njeno ostvarenje.

Zidanje kaljevih peći može se svrstati u jedan od starijih zanata, a u današnje vreme primetno je da mlade generacije i dalje održavaju tradicionalni način rada, učeći i preuzimajući znanja i veštine od starijih majstora. Tako su braća Vladimir i Ljubomir Hornjak pre desetak godina krenula put učenja osnovnih tajni zidanja, a danas važe za uspešne pećare koji u potpunosti primenjuju tehnike korišćene u davna vremena. Ovi majstori napominju da je najvažnija karakteristika kaljevih peći to što je sačinjena od prirodnih materijala.

Tradicionalni način zidanja kaljevih peći se i danas poštuje, a to je osnova za garanciju grejnog tela koje može da traje vekovima. Taj proces podrazumeva korišćenje gline i ječmene pleve u toku zidanja peći, dok se u nekim predelima umesto pleve uglavnom koristi pesak. Jedina razlika u odnosu na nekadašnji način rada jeste to da se umesto cigle i crepa ubacuju šamotne ploče i cigle, jer se na taj način smanjuje potrošnja ogreva a povećava vek trajanja kaljeve peći.

Kako je ceo proces proizvodnje i ugradnje kaljevih peći ručni rad, njihove cene predstavljaju odraz uloženog truda i napora. Uglavnom se kreću od 700 evra pa naviše, što za domaće uslove predstavlja pozamašnu sumu novca. Međutim, zahvaljujući tome što koriste 95% energije za grejanje a samo 5% ostaje u pepelu i izlazi na dimnjak, utrošak ogreva u sezoni je mnogo manji u odnosu na druga grejna tela, te se investicija isplati tokom prvih nekoliko godina.

Za poljoprivredna domaćinstva praktičnija može biti paorska peć koja se u malo toga razlikuje od kaljevih peći. Kako se tokom poljoprivrednih ili stočarskih radova pojavljuje razni otpad, njegovo odlaganje može poslužiti za loženje u paorskoj peći uz istu iskorišćenost energije kao kod kaljeve peći. Naime, tokom zidanja ovih peći otvor za loženje se okreće ka dvorištu ili ka pomoćnoj prostoriji i ima mnogo veće ložište, što pogoduje seoskim domaćinstvima za oslobađanje od kabastog otpada.

 

Za razliku od njih, kaljeve peći bi trebalo da se lože suvim drvima kako bi im vek trajanja bio što duži. Na taj način čuva se kvalitet grejanja i celokupna funkcija pećke koja se u proseku čisti nakon desetak godina a preziđuje nakon 15-20 godina, posle čega ima funkciju kao novoizgrađena.