Tragovi Jelisavete Načić su svuda po Beogradu
Profimedia
Ilustracija, Foto: ProfimediaDekorativno barokno stepeništa od zelenog kamena koje i danas krasi Kalemgdansku trvđavu sa strane francuske ambasade, raskošna Osnovna škola Kralj Petar I pored Saborne crkve, prvi paviljon za tuberkulozne bolesnike. prva kružna peć, ali i prva planski zidana zgrada u Beogradu, delo su Jelisavete Načić, prve žene srpskog arhitekte i prvog glavnog arhitekte srpske prestonice.
U vreme kad je samo sedam odsto žena u Srbiji bilo obrazovano, ova hrabra i mlada Beograđanka završila je fakultet i projektovala mnoga kapitalna zdanja u predratnom Beogradu.
- Jelisaveta Načić je imala samo 22 godine kada je postavljena za crtača – tehničkog pripravnika u Ministarstvu građevine. Posle položenog državnog ispita, 1902. godine počinje da radi u Inženjersko-arhitektonskom odseku beogradske opštine kao prvi gradski arhitekta. Već na samom početku svoje karijere, postiže zapažen uspeh i osvaja treće mesto na konkursu za izradu idejnog rešenja za projekat crkve u Topoli – kažu u Milenijum timu i dodaju da je njen prvi projekat u Beogradu bilo izvođenje radova na uređenju Malog Kalemegdana prema nacrtu čuvenog arhitekte Dimitrija D. Leka.
Jelisaveta je imala samo 27 godina kad je projektovala Osnovnu školu kralj Petar I i kada je prema mišljenju stručne javnosti pokazala svoj neosporni talenat.
- Škola je u to vreme imala električno osvetljenje, grejanje, toalete, svečanu salu, gimnastičku salu i bila je velik i ambiciozan projekat i pravo remek – delo arhitekture. Ovo zdanje osaće upamćeno i po tome što je u njemu odigrana prava košarkaša utakmica u Beogradu. Prva bolnice za tuberkulozne bolesnike u Srbiji, takođe je njenih ruku delo. Projektovana je u okviru kompleksa bolnica na Zapadnom Vračaru i imala je veliku terasu za sunčanje pacijenata. Nažalost, oštećena u Prvom svetskom ratu, a odmah nakon rata je i porušena – objašnjavaju u Milenijum timu i napominju da je projektovala je i prvu kružnu peć i druga postrojenja za izradu opeke u Prokopu, srušene tokom Prvog svetskog rata.
Prema njenim nacrtima građena je i prva dvospratna zgrada sa radničkim stanovima. Stanovi su bili jednostavni i funkcionalni sa jednostavnim fasadama. Ova zgrada postoji i danas u ulici Đure Đakovića.
Gotovo sve što je Jelisaveta stvorila, stvorila je u Beogradu. Osim njenih raskošnih kuća, crkava i drugih građevina u Beogradu, u opštini Stari Grad postoji ulica koja nosi njeno ime.
Ko je bila Jelisaveta Načić
- Jelisaveta je rođena 1878. godine u Beogradu, u bogatoj i uglednoj trgovačkoj porodici kao trinaesto dete.
- Posle završene Gimnazije, upisuje se na Tehnički fakultet Velike škole u Beogradu kao jedina žena u prvoj generaciji tek osnovanog arhitektonskog odseka.
- Iako njena porodica nije podržavala njene ambicije, njena želja za obrazovanjem bila toliko jaka da je na svoje školovanje potrošila čak celokupan miraz.
- Diplomirala je sa prvom generacijom arhitekata u Srbiji.
- Posle ovog podviga, počinje njena šesnaestogodišnja karijera.
- 1916. godine Jelisaveta je na Terazijama postavila slavoluk u čast srpskih vojnika koji su se vraćali iz Balkanskih ratova, na kome je pisalo „Nisu svi Srbi oslobođeni“.
- Zbog natpisa biva proterana u logor Nedžider u Mađarskoj, gde upoznaje svog budućeg muža Luku Lukaija.
- Po završetku rata kratko su živeli u Beogradu sa ćerkom Lucijom, zatim u Skadru, gde su učestvovali u podizanju Albanskog ustanka i nakon toga u Dubrovniku.
- Lukine političke stavove i aktivnosti, Jelisaveta je uvek bezrezervno podržavala.
povezane vesti
